VCA-niveaus: welk niveau past bij jouw bedrijf?

VCA  kent drie certificeringsniveaus voor bedrijven: VCA* (één ster), VCA** (twee sterren), en VCA Petrochemie. De SSVV  beheert de regeling en stelt de eisen per niveau vast. Certificering vindt plaats via een geaccrediteerde instantie . Elk niveau heeft eigen eisen en toepassingsgebieden. De keuze voor het juiste niveau hangt af van wat je opdrachtgevers vragen, de aard van je werkzaamheden, en je rol in projecten.

Het is verleidelijk om te denken dat “meer sterren beter is”, maar dat is niet per se zo. VCA* is geen inferieur certificaat; het is een volwaardig certificaat voor bedrijven waarvoor de uitgebreidere eisen van VCA** niet relevant zijn. Tegelijkertijd is VCA** voor sommige situaties echt noodzakelijk.

Dit artikel helpt je bij het maken van de juiste keuze.

De drie niveaus in het kort

VCA* in detail

VCA* is het meest voorkomende niveau en is voldoende voor een groot deel van de markt. Het certificaat toont aan dat je bedrijf de basis van veilig werken op orde heeft.

Wat wordt getoetst bij VCA*

De audit voor VCA* richt zich op de volgende aspecten:

Veiligheidsdiploma’s Alle operationele medewerkers moeten een geldig B-VCA diploma hebben. Operationeel leidinggevenden moeten VOL-VCA hebben. De auditor controleert het diplomaregister en de geldigheid van de diploma’s.

Toolboxmeetings Er moeten regelmatig toolboxmeetings worden gehouden en geregistreerd. De auditor bekijkt de registraties en vraagt naar de frequentie en de onderwerpen.

Incidentregistratie Incidenten en bijna-incidenten moeten worden gemeld en geregistreerd. De auditor vraagt naar voorbeelden en hoe er met incidenten wordt omgegaan.

Werkplekinspecties Er moeten werkplekinspecties worden uitgevoerd en geregistreerd. De auditor bekijkt de registraties en kan vragen naar bevindingen en genomen maatregelen.

Arbeidsmiddelenkeuring Arbeidsmiddelen zoals ladders, steigers, en elektrisch gereedschap moeten zijn gekeurd. De auditor vraagt naar het keuringssysteem en bekijkt keuringsregistraties.

PBM’s Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten beschikbaar zijn en correct worden gebruikt. De auditor controleert dit bij het bezoek aan de werklocatie.

Wanneer is VCA* voldoende?

VCA* is voldoende als je:

• Uitvoerende werkzaamheden doet onder leiding van anderen
• Geen verantwoordelijkheid hebt voor de coördinatie van veiligheid op locaties
• Geen andere onderaannemers aanstuurt
• Werkt voor opdrachtgevers die VCA* accepteren

Veel opdrachtgevers in de bouw en technische dienstverlening accepteren VCA*. Check vooraf wat je opdrachtgevers eisen. Als VCA* volstaat, is er geen reden om voor VCA** te gaan.

Beperkingen van VCA*

VCA* heeft een medewerkersgrens. Volgens de SSVV-normen is VCA* in principe bedoeld voor bedrijven tot ongeveer 35 medewerkers. Grotere bedrijven worden geacht VCA** te hebben omdat de organisatie een niveau van veiligheidsmanagement vraagt dat past bij VCA**.

Deze grens is niet absoluut hard, maar auditors en opdrachtgevers kunnen vragen stellen als een groter bedrijf alleen VCA* heeft.

VCA** in detail

VCA** is het niveau voor bedrijven die naast de operationele veiligheid ook het veiligheidsmanagement op orde moeten hebben. Het toont aan dat veiligheid niet alleen op de werkvloer leeft, maar ook is ingebed in de organisatie.

Wat wordt extra getoetst bij VCA**

Bovenop de eisen van VCA* worden bij VCA** de volgende aspecten getoetst:

VGM-beleid Je moet een geschreven VGM-beleid hebben dat is ondertekend door de directie. Het beleid beschrijft de uitgangspunten en commitment van de organisatie.

Doelstellingen en monitoring Je moet meetbare doelstellingen hebben op VGM-gebied en deze monitoren. Denk aan doelstellingen voor incidenten, diploma’s, toolboxen, en inspecties.

Directiebetrokkenheid De directie moet aantoonbaar betrokken zijn bij VGM. Dit kan via directievergaderingen, directiebeoordelingen, of deelname aan VGM-overleggen.

Risicobeheer Je moet systematisch risico’s identificeren en beheersen. Dit omvat niet alleen de wettelijke RI&E, maar ook taak-risico-analyses voor specifieke werkzaamheden.

VGM-projectplannen Voor projecten moet je VGM-projectplannen maken die de risico’s en maatregelen beschrijven.

Eisen aan onderaannemers Als je onderaannemers inschakelt, moet je eisen stellen aan hun veiligheid en controleren of zij daaraan voldoen.

Wanneer is VCA** nodig?

VCA** is nodig of aan te raden als je:

• Grotere bedrijven hebt (meer dan ca. 35 medewerkers)
• Andere onderaannemers aanstuurt
• Coördinerende verantwoordelijkheden hebt op projecten
• Hoofdaannemer bent
• Opdrachtgevers hebt die VCA** eisen

Veel industriële opdrachtgevers eisen VCA** als standaard, ongeacht de grootte van je bedrijf. Als je in de industrie werkt, check dan wat de gangbare eis is bij je klanten.

Voordelen van VCA** boven VCA*

Hoewel VCA** meer vraagt, biedt het ook voordelen:

Bredere markttoeggang Met VCA** kom je in aanmerking voor opdrachten die bij VCA* buiten bereik blijven.

Betere beheersing De managementeisen van VCA** dwingen je om veiligheid systematisch aan te pakken. Dit leidt doorgaans tot betere resultaten.

Voorbereiding op groei Als je bedrijf groeit, heb je vroeg of laat VCA** nodig. Door direct voor VCA** te gaan, hoef je later niet te upgraden.

Aansluiting bij ISO De managementeisen van VCA** sluiten goed aan bij ISO-normen zoals ISO 9001 en ISO 45001. Als je later een ISO-certificering wilt, heb je al een basis.

VCA Petrochemie in detail

VCA Petrochemie is het niveau voor bedrijven die werken in de petrochemische industrie. De petrochemie kent specifieke risico’s die om specifieke maatregelen vragen.

Waarom een apart niveau voor petrochemie?

De petrochemische industrie is een hoogrisico-omgeving. Er wordt gewerkt met brandbare, explosieve, en giftige stoffen. Een fout kan leiden tot brand, explosie, of giftige lozingen met potentieel catastrofale gevolgen.

De grote namen in de petrochemie, zoals Shell , ExxonMobil , BP , BASF , en Tata Steel , hanteren daarom strenge veiligheidseisen voor hun aannemers. VCA Petrochemie is ontwikkeld om aan deze eisen te voldoen.

Bedrijven die onder de BRZO-regelgeving  (Besluit risico’s zware ongevallen) vallen, zijn wettelijk verplicht om hoge veiligheidseisen te stellen aan iedereen die op hun terrein werkt.

Extra eisen bij VCA Petrochemie

VCA Petrochemie omvat alle eisen van VCA** plus specifieke aanvullingen:

Kennis van petrochemische risico’s Medewerkers moeten kennis hebben van de specifieke risico’s in de petrochemie: werken met gevaarlijke stoffen, explosiegevaar, werken in besloten ruimtes, en noodprocedures.

Vergunningsystemen De petrochemie werkt met werkvergunningen voor risicovolle werkzaamheden. Je moet aantonen dat je met dit systeem kunt werken en dat medewerkers begrijpen hoe vergunningen werken.

Noodprocedures Je moet getraind zijn in de noodprocedures van petrochemische locaties en weten hoe je moet handelen bij alarm.

Aansluiting bij locatie-eisen Elke petrochemische locatie heeft eigen aanvullende eisen. Je moet kunnen aantonen dat je deze eisen kent en naleeft.

Wie heeft VCA Petrochemie nodig?

VCA Petrochemie is nodig als je werkzaamheden uitvoert bij:

• Raffinaderijen
• Chemische fabrieken
• Opslagterminals voor olie, gas, of chemicaliën
• Andere BRZO/Seveso-bedrijven

Als je niet in de petrochemie werkt maar wel in andere industriële omgevingen, is VCA** vaak voldoende. Check bij je opdrachtgevers wat zij eisen.

De juiste keuze maken

Het kiezen van het juiste niveau is een afweging tussen noodzaak, kosten, en ambitie.

Stap 1: Check wat je klanten vragen

De eerste vraag is wat je huidige en potentiële opdrachtgevers eisen. Als al je klanten VCA* accepteren, is er geen directe reden om voor VCA** te gaan. Als klanten VCA** of VCA Petrochemie eisen, heb je geen keuze.

Vraag expliciet na bij je belangrijkste klanten. Kijk ook naar aanbestedingen en uitvragen in je sector. Wat is de gangbare eis?

Stap 2: Overweeg je rol in projecten

Als je uitvoerende werkzaamheden doet onder leiding van anderen, is VCA* meestal voldoende. Als je zelf de leiding hebt over projecten of andere onderaannemers aanstuurt, is VCA** logischer.

Dit hangt samen met verantwoordelijkheid. Wie verantwoordelijk is voor de veiligheid op een locatie of in een project, moet de kennis en systemen hebben om die verantwoordelijkheid waar te maken.

Stap 3: Bekijk je groeiperspectief

Als je bedrijf groeit of als je ambities hebt om grotere projecten aan te nemen, kan het verstandig zijn om direct voor VCA** te gaan. Upgraden kost tijd en geld; als je verwacht dat je VCA** binnen een paar jaar nodig hebt, kun je beter direct doorpakken.

Stap 4: Maak de kosten-batenafweging

VCA** kost meer dan VCA*, zowel in de implementatie als in het onderhoud. Maar VCA** geeft ook toegang tot meer opdrachten. Weeg de extra kosten af tegen de extra mogelijkheden.

Van VCA* naar VCA** upgraden

Als je al VCA* hebt en wilt upgraden naar VCA**, hoef je niet helemaal opnieuw te beginnen. De operationele basis heb je al. Je bouwt daar de managementlaag bovenop.

De stappen zijn:

1. Schrijf het VGM-beleid
2. Definieer doelstellingen en stel monitoring op
3. Breid het risicobeheer uit met TRA’s
4. Richt de directiebetrokkenheid in
5. Maak templates voor VGM-projectplannen
6. Stel eisen aan onderaannemers op
7. Plan de upgrade-audit

De doorlooptijd voor een upgrade is korter dan voor een initiële VCA** certificering, omdat je al veel hebt. Reken op 1-3 maanden extra na VCA*.

De kosten zijn ook lager, omdat je niet alle diploma’s opnieuw hoeft te regelen en minder adviesuren nodig hebt.

Meer informatie

• VCA eisen – De volledige checklist uitgelegd
• Stappenplan – Van start tot certificaat
• Kosten en tijdlijn – Wat kost elk niveau?
• Actuele wijzigingen – Wat verandert er in 2025/2026?
• VCA internationaal – Werken in het buitenland
• VCA vs. ISO 45001 – De vergelijking
• Veelgestelde vragen – Antwoorden op praktische vragen