VCA vs. ISO 45001: wat is het verschil?
VCA en ISO 45001 gaan beide over veilig werken. VCA wordt beheerd door de SSVV , ISO 45001 is de internationale norm verkrijgbaar via NEN . Toch zijn het heel verschillende dingen. Dit artikel legt uit wat de verschillen zijn en wanneer je welke nodig hebt.
Het korte antwoord
VCA is een checklist voor aannemers. Het is praktisch: heb je de diploma’s? Doe je toolboxen? Registreer je incidenten? Het is specifiek gemaakt voor bedrijven die werken op locaties van anderen.
ISO 45001 is een managementsysteem voor arbeidsveiligheid. Het is breder: het gaat over de hele organisatie, niet alleen over werk bij klanten. Je moet zelf bepalen welke risico’s er zijn en hoe je die aanpakt.
Waar komen ze vandaan?
VCA is ontstaan in de jaren ‘90 in de Nederlandse en Belgische petrochemie. Bedrijven als Shell wilden zekerheid dat aannemers veilig werkten. Ze maakten een checklist die later uitgroeide tot de huidige VCA-certificering. VCA is vooral groot in Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk.
ISO 45001 is de internationale norm voor arbeidsveiligheid, uitgegeven door de International Organization for Standardization . Het vervangt sinds 2018 de oude OHSAS 18001. ISO 45001 wordt wereldwijd gebruikt in alle sectoren.
De belangrijkste verschillen
| Aspect | VCA | ISO 45001 |
|---|---|---|
| Type | Checklist met vaste eisen | Managementsysteem met kaders |
| Scope | Aannemers op klantlocaties | Alle medewerkers, hele organisatie |
| Aanpak | Voorgeschreven maatregelen | Risico-gebaseerd, zelf invullen |
| Flexibiliteit | Beperkt, vaste checklist | Veel, je bepaalt zelf hoe |
| Regio | Nederland, België, Duitsland | Wereldwijd |
| Diploma-eis | Ja, B-VCA/VOL-VCA verplicht | Nee, zelf bepalen |
| Toolboxen | Verplicht | Niet specifiek vereist |
VCA is concreet, ISO 45001 is abstract
Dit is het grootste verschil. VCA zegt precies wat je moet doen:
- Je medewerkers moeten B-VCA hebben
- Je moet toolboxmeetings houden
- Je moet incidenten registreren
- Je moet werkplekinspecties doen
ISO 45001 geeft kaders maar geen concrete invulling:
- Je moet risico’s identificeren
- Je moet maatregelen nemen
- Je moet competenties borgen
- Je moet continu verbeteren
Bij VCA is het duidelijk wat de auditor controleert. Bij ISO 45001 moet je zelf aantonen dat jouw aanpak werkt.
ISO 45001 vraagt niet om VCA-diploma’s of toolboxen. Maar als jij besluit dat dit de beste manier is om risico’s te beheersen, dan moet je het wel doen. De keuze is aan jou, maar je moet je keuzes kunnen uitleggen.
Wanneer heb je VCA nodig?
VCA is nodig als je werkt op locaties van andere bedrijven en zij erom vragen. Dit geldt vooral voor:
- Aannemers en onderaannemers in de bouw
- Installatiebedrijven
- Onderhoudsbedrijven
- Technische dienstverleners
- Bedrijven die werken in de industrie of petrochemie
Zonder VCA kom je bij veel opdrachtgevers niet binnen. Check de VCA-niveaus om te bepalen of je VCA* of VCA** nodig hebt.
Wanneer heb je ISO 45001 nodig?
ISO 45001 is relevant als je:
- Een systematische aanpak van veiligheid wilt voor je hele organisatie
- Internationaal werkt en een wereldwijd erkende norm nodig hebt
- Al ISO 9001 of ISO 14001 hebt en wilt integreren
- Opdrachtgevers hebt die ISO 45001 vragen
- Je veiligheidsmanagement naar een hoger niveau wilt tillen
ISO 45001 wordt vaak gevraagd door multinationals, overheden, en in sectoren waar veiligheid kritisch is.
Kun je beide hebben?
Ja, en veel bedrijven hebben dat ook. De twee vullen elkaar aan.
VCA zorgt dat je voldoet aan de praktische eisen die opdrachtgevers stellen. Je hebt de diploma’s, je doet de toolboxen, je registreert.
ISO 45001 zorgt voor een systematische aanpak op organisatieniveau. Je kijkt breder dan alleen het werk op locatie.
Als je al VCA hebt, heb je een voorsprong voor ISO 45001. Veel zaken overlappen:
- Risico-inventarisatie (RI&E)
- Incidentregistratie
- Opleiding en instructie
- Directiebetrokkenheid (bij VCA**)
De audits kunnen soms gecombineerd worden, wat tijd en geld bespaart.
Wat kiezen?
| Situatie | Advies |
|---|---|
| Je werkt als aannemer in NL/BE | Begin met VCA |
| Je hebt alleen eigen locaties | ISO 45001 is logischer |
| Opdrachtgevers vragen VCA | Je hebt geen keuze: VCA |
| Je wilt internationaal werken | ISO 45001 is breder erkend |
| Je hebt al ISO 9001 | ISO 45001 past goed in je systeem |
| Je wilt allebei | Begin met VCA, voeg ISO 45001 later toe |
De meeste bedrijven in de bouw en techniek beginnen met VCA omdat de markt het vraagt. ISO 45001 komt vaak later, als het bedrijf groeit of als klanten erom vragen.
Meer informatie
- Wat is VCA? - Complete gids VCA-certificering
- VCA eisen - De checklist uitgelegd
- ISO 45001 - Alles over de arbeidsveiligheidsnorm
- VCA vs. Veiligheidsladder - Nog een vergelijking
- SCCM over ISO 45001 vs VCA - Technische vergelijking